TÜRKÇENİN ELİ AYAĞI OLMAK

Her dilin kendine has söyleyiş özelliği vardır. En büyük özellikleri de deyimleri, argoları, jargonlarıdır. Bunlar bir dilin anlatım gücünü gösterir. Türk halkının önemli özelliği ise kısa söyler. Kelimelere can verir, az ve öz konuşur. Halk en büyük güç gösterisini deyimlerle yapar. Onlarca sözcükle anlatılabilecek bir duyguyu ve onlara eklediği jest ve mimiklerle daha kısa ve anlaşılır şekilde ifade eder. Hele de Türkçede bir şeyleri organ adlarıyla anlatmak ve el kol hareketleriyle de onu desteklemek güzel bir özelliktir.

Türkçede sözcükler kullanıldığı yere göre farklı farklı anlamlar kazanmaktadır. Kendisinden sonra gelen sözcükle kaynaşınca da anlamına anlam katmaktadır. Türkçede ‘el ve ayak’ sözcükleriyle kurulmuş farklı anlamlara gelen, farklı duyguları ifade eden onlarca deyim vardır.

Bebekken ‘el bebek gül bebek’ büyütülmek; biraz büyüyünce ‘elde avuçta durmamak’; sonra ‘eli kalem tutmak, eli iş tutar olmak’ ve sonra ‘kendi ayakları üzerine durmak’ en sonunda ‘elden ayaktan düşmek”, deyimlerle insanın kısacık hayatını özetlemek bu olsa gerek.

Bir şeyi beğenmeyince ‘elinin tersiyle itmek’, bir kişiyi istemeyince ‘ayağını kaydırmak’, birine kızınca onu ‘ele almak’,‘ birine yalvarırken ‘ayağına kapanmak’, inatlaşınca ‘ayak diremek’, bir işi yapmamak için ‘ayak sürümek’, bir işin yapılmasına engel olunca ‘ayak bağı’, bir işi beceremeyince ‘eline yüzüne bulaştırmak’, çaresizlik için ‘eli böğründe kalmak’, kavgacı biri için ‘eli maşalı’, kötü bir şey söylemek için ‘elinin körü’; bin bir yalanı birlikte söyleyene ‘ayak üstü’ deyimleri, gündelik duyguların ele ayağa gelmiş ifadesidir.

Birine saygı ifadesi olarak ‘el bağlamak veya ayağa kalkmak’, cömert biri için ‘eli bol veya eli açık’, iyilik getiren için ‘ayağı uğurlu’ birliktelik için ‘el ele vermek’, bir işi yapabilen için ‘elinden gelir’, birine yardım için ‘elinden tutmak’, kendi isteğiyle gelen için ‘ayağı ile geldi’, heyecanlanan için ‘ayağı birbirine dolaştı’, teşekkür için  ‘eline sağlık’ ifadeleri deyimlerin kelimeler yoluyla nefes almış halidir.

Bu kadar güzel kullanımların olduğu, bu kadar canlı, bu kadar diri bir dilin Doğu ve Batı dillerinin arasına sıkıştırılması, horlanması doğru değildir. Türkçenin eli ayağı olacaklar buyursun!